Seksoholizm inaczej zwany erotomanią to zespół chorobowy należący do grupy uzależnień behawioralnych, czyli najprościej mówiąc znajduje się w tej grupie dysfunkcji funkcjonowania, w której pacjent uzależniony jest od konkretnego działania, czynności. Warto tu wspomnieć, iż trwają badania i dyskusje, czy seksoholizm nie należy jednak do grupy uzależnień związanych ze stosowaniem substancji psychoaktywnych ponieważ zachowania seksualne pobudzają te same ośrodki w mózgu poprzez tzw. wewnętrzną chemię, (na skutek działań uzależnieniowych mózg chorego wytwarza substancje chemiczne przypominające składem i działające na ten sam ośrodek nagrody w mózgu, co wprowadzane drogą zewnętrzną substancje psychoaktywne, (alkohol, narkotyki, nikotyna).

Wbrew powszechnej opinii seksoholizm to jedna z najtrudniej poddających się terapii uzależnień forma uzależnienia, w dodatku zespół czynności, od których na danym etapie choroby nie ma już odwrotu, a działanie – tak jak jedzenie i picie ciężko odstawialne – w dodatku budzące ogromne poczucie winy i obniżające lawinowo poczucie własnej wartości i szacunek wobec siebie.

Większość pacjentów nie zdaje sobie sprawy jak bardzo ważna w przypadku seksoholizmu jest terapia, a przede wszystkim, zgodnie z badaniami i doświadczeniami amerykańskimi – terapia grupowa, czyli regularne spotkania osób uzależnionych moderowane przez terapeutę. Służą one przede wszystkim psychoedukacji, czyli pokazaniu pacjentowi, że jego sytuacja nie jest odosobniona, nie jest on kimś „naznaczonym”, „wybrakowanym”, „gorszym” – lecz kimś chorym wymagającym pomocy tak, jak w przypadku np. złamania ręki.

Coraz więcej mówi się o uzależnieniu dzieci i młodzieży od pornografii, masturbacji i zachowań ryzykownych seksualnie, w tym przedwczesnej inicjacji seksualnej. Tu właśnie należy upatrywać późniejszych pełnoobjawowych symptomów uzależnienia od seksu.

W przypadku dzieci i młodzieży psychoedukacja rodzicielska jest niezmiernie istotnym narzędziem prewencyjnym, kontrola opiekunów i otwartość oraz gotowość do rozmów nie tylko na tzw. trudne tematy. Dziecko pozostawione samo sobie celem prostego rozładowania napięcia emocjonalnego, w dobie cyfryzacji z dużą dozą prawdopodobieństwa będzie sięgało po pornografię. Warto wiedzieć, iż w tym przypadku pomoc fachowca jest kluczowa na jak najwcześniejszym etapie rozwoju choroby, ale z uwzględnieniem faktu, iż dziecku uzależnionemu od czynności seksualnych może pomóc psycholog-seksuolog dziecięcy. Wizyta u psychologa dziecięcego, czy klinicznego powinna być tylko wstępem do terapii u seksuologa z przygotowaniem psychologicznym lub psychiatrycznym.

Bardzo rzadko zdajemy sobie sprawę z tego, iż uzależnienie od seksu to wcale nie jedynie oddawanie się aktom seksulanym, współżycie pomiędzy partnerami, lecz w bardzo dużej mierze także masturbacja w patologicznym ujęciu, czyli tego typu czynności, które niwelują inne pozaseksualne funkcjonowanie człowieka, ale także myśli obsesyjne pojawiające się regularnie, niekoniecznie w sposób uświadomiony, a nacechowane treściami erotycznymi, np. obserwacja mijanych na ulicy ludzi i wyobrażanie ich sobie w sytuacjach relacji seksualnej.

Pacjenci często pytają – co właściwie negatywnego może stać się poprzez nadmiarowe korzystanie z różnych form aktywności seksualnej ? Warto w tym przypadku zadać sobie pytanie – czy czasem nie jest tak, iż większość moich myśli krąży wokół tematyki erotycznej i czy moje działania w dużej mierze podczas dnia nie zmierzają w kierunku rozładowania napięcia seksualnego uniemożliwiając mi realizacje siebie i potrzeb moich i mojej rodziny w ramach innych działań?

Często zastanawiamy się także jaka jest patogeneza, czyli przyczyna powstawania zaburzeń w zakresie seksoholizmu? Nie ma tu jednoznacznej odpowiedzi. Natomiast, na te chwilę można powiedzieć, iż do czynników wyzwalających należą:

Seksoholizm jest chorobą postępującą lawinowo, a kolejne fazy uzależnienia następują szybciej niż w przypadku innych uzależnień. W pewnym momencie chory nie jest już w stanie panować na czynnościami seksualnymi, potrzebuje coraz silniejszych bodźców do osiągnięcia podobnego stopnia satysfakcji, decydując się na coraz bardziej ryzykowne i kosztowne emocjonalnie zachowania i relacje często kończące się zachorowaniem na chorobę weneryczną, czy HIV.

Jakie są fizyczne objawy uzależnienia?

Wyglądają one tak jak w przypadku innych uzależnień, czyli wywołują poczucie wręcz fizycznego głodu, a na poziomie emocjonalnym – poczucie osamotnienia, inności, zaburzenia lękowe, rozwój zaburzeń poznawczych – różnych zniekształceń myślowych i w postrzeganiu otoczenia.

Do typowo organicznych objawów odstawiennych w seksoholiźmie należą : bóle mięśni, rozdrażnienie, panika, brak koncentracji, depresja, myśli i próby samobójcze, zachowania autodestrukcyjne, czyli np. samookaleczanie się.

Do zakresu diagnozy seksoholizmu możemy zaliczyć wywiad prowadzony z pacjentem w zakresie następujących grup tematycznych, (a także wywiad różnicowy) :

Prowadzone od lat 70 badania amerykańskie dowodzą, iż najskuteczniejszą formą terapii seksoholizmu jest terapia poznawczo-behawioralna, która pozwala na prowadzenie treningu w postaci świadomej obserwacji własnych myśli i działań, odnotowywanie ich i zastępowanie ich na drodze nagradzania i odpowiednio budowanej motywacji w działania pożądne.

 

Anna Pasławska-Turczyn

(autorka tekstu)